Kiedy zastanawiamy się, w jakiej sytuacji używać EN i Y, pierwsze, co może nam przyjść do głowy, to reguła, że EN zastępuje wyrażenia z DE, natomiast Y wyrażenia z À;
Je suis fière de mon travail → J’en suis fière. Jestem dumna z mojej pracy. Jestem z tego dumna.
Je pense à mon travail. → J’y pense. Myślę o mojej pracy. Myślę o tym.
Od razu musimy pamiętać, że EN i Y nie zastępuje osób:
Je suis fière de mon fils. → Je suis fière de lui. Jestem dumna z mojego syna. Jestem z niego dumna.
Je pense à mon fils. → Je pense à lui. Myślę o moim synu. Myślę o nim.
Druga ważna reguła, która zresztą zgadza się z zasadą, że EN zastępuje wyrażenia z DE, Y wyrażenia z À:
EN zastępuje określenie miejsca z DE
Y zastępuje określenie miejsca z każdym innym przyimkiem oprócz DE, np.à, au, chez, près de, dans...
Je viens de Pologne. → J’en viens. Pochodzę z Polski. Pochodzę stamtąd.
Je vais en France. → J’y vais. Jadę do Francji. Jadę tam.
Oczywiście istnieje mnóstwo wyjątków 😅 Reguły i wyjątki poznacie tutaj 👇
Zaimek EN zastępuje:
| • rzeczownik poprzedzony rodzajnikiem cząstkowym DU/DE LA/DE L’/DES lub rodzajnikiem nieokreślonym UN/UNE Tu as de l’argent ? Oui j’en ai. Masz pieniądze? Tak, mam (je). Tu prends du café ? Oui, j’en prends un peu. Pijesz kawę? Tak, piję (poproszę) trochę. Tu veux encore des tomates ? Non, je n’en veux plus. Chcesz jeszcze pomidory? Nie już nie chcę (ich) Vous avez une voiture ? Non, nous n’en avons pas. Masz samochód? Nie mamy (go). Uwaga na rodzajniki nieokreślone UN/UNE/DES ! Jeśli zastępujemy rodzajnik nieokreślony UN/UNE i odpowiedź jest pozytywna, musimy na końcu zdania dodać ilość, np. Tu as un frère ? Oui, j’en ai un. Masz brata? Tak, mam jednego (dosłownie: Mam ich jednego) Tu as deux frères ? Oui, j’en ai deux. Masz brata? Tak, mam dwóch (dosłownie: Mam ich dwóch) Jeśli pytanie i odpowiedź są w liczbie mnogiej (DES), nie trzeba dodawać ilości, ale często się się to robi: Tu as des frères ? Oui, j’en ai. / Oui, j’en ai plusieurs/deux/trois/etc. Masz braci? Tak, mam. / Tak, mam wielu/dwóch/trzech/itp. Jeśli odpowiedź jest negatywna, nie precyzujemy ilości: Tu as un frère ? Non, je n’en ai pas. Masz brata? Nie mam. Tu as des frères ? Non, je n’en ai pas. Masz braci? Nie mam. → Z wyjątkiem sytuacji, kiedy podana w pytaniu ilość nie jest prawidłowa: Tu as deux frères ? Non, je n’en ai pas deux , j’en ai trois. Masz dwóch braci? Nie, nie mam dwóch, mam trzech. |
| • rzeczownik poprzedzony przyimkiem DE, występujący po czasownikach takich jak np. parler de mówić o, se souvenir de pamiętać/przypominać sobie coś, se servir de posługiwać się czymś Tu parles de ton travail ? Oui, j’en parle souvent. Rozmawiasz o pracy? Tak, często o niej rozmawiam. Il se souvient de ton anniversaire? Oui, il s’en souvient toujours. Czy on pamięta o twoich urodzinach? Tak, zawsze o nich pamięta. Vous avez déjà parlé de vos projets ? Non, je n’en ai pas encore parlé. Czy już rozmawialiście o waszych planach? Nie, jeszcze o ich nie rozmawialiśmy. Uwaga ! W tych konstrukacjach EN nie zastępuje osób! Kiedy chcemy zastąpić osobę, zachowujemy DE i dodajemy zaimek osobowy mocny, np. Je me souviens de ma mère. Je me souviens d’elle. Pamiętam o swojej matce. Pamiętam o niej. |
| • okolicznik miejsca wprowadzony przez przyimek de Tu reviens de Paris ? Oui, j’en reviens. Wracasz z Paryża? Tak, wracam stamtąd. |
| • całe wyrażenia wprowadzone przez przyimek de: Tu as vraiment envie de faire ce travail avec nous? Oui, j’en ai envie. Naprawdę masz ochotę pracować z nami? Tak, mam na to ochotę. |
Zaimek Y zastępuje:
| • rzeczownik poprzedzony przyimkiem à po takich czasownikach jak np. s’intéresser à interesować się czymś, s’adresser à zwracać się do, penser à myśleć o, réfléchir à zastanawiać się nad, faire attention à uważać na, tenir à zależeć na, rêver à śnić o Tu t’intéresses à la mode ? Oui, je m’y intéresse. Interesujesz się modą? Tak, interesuję się nią. Tu penses à ton travail ? Oui, j’y pense souvent Myślisz o swojej pracy? Tak, myślę o niej często. Uwaga! Y zastępuje tylko rzeczy. Jeśli chcemy zastąpić osobę, zachowujemy à i dodajemy zaimki mocne moi toi lui elle nous vous eux elles , np. à moi, à eux, itp. Niektóre czasowniki z à, np. myśleć o, songer à myśleć nad, rêver à śnić o, faire attention à uważać na, tenir à zależeć na, être à być czyjeś=należeć do, a także wszystkie zwrotne, po których biegnie przyimek à – s’intéresser à, s’adresser à itp. NIE tworzą konstrukcji zaimkowych z lui, leur, itp., tylko z zaimkami mocnymi zachowując przyimek à. Cette voiture est à eux. Ten samochód jest ich. Je m’adresse à lui. Zwracam się do niego. Je songe à elle. Myślę o niej. Tu penses à ton frère ? Oui je pense à lui. Myślisz o twoim bracie? Tak, myślę o nim. |
| • całe wyrażenia wprowadzone przez przyimek à Tu as pensé à acheter du pain ? Oui, j’y ai pensé. Pomyślałeś (o tym) aby kupić chleb? Tak, pomyślałem o tym. |
| • okolicznik miejsca wprowadzony przez przyimek à, en, chez, dans… → właściwie wszystkie przyimki oprócz DE i wszystkich kombinacji z DE: du, de la, de l’, des Tu vas à Paris ? Oui, j’y vais demain. Jedziesz do Paryża? Tak, jadę tam jutro. Voulez-vous aller en France ? Oui, nous voulons y aller. Chcecie pojechać do Francji? Tak, chcemy tam pojechać. Il doit aller chez le dentiste ? Oui, il doit y aller. Czy on musi iść do dentysty? Tak, on musi tam iść. |
