Przedstawiam swoją subiektywną listę nazw zwierząt po francusku. Jest subiektywna, bo nie ma na niej wszystkich zwierząt (sic!), nie ma też tych najbardziej oczywistych, jak pies un chien, kot un chat, świnka un cochon czy żyrafa une girafe. Te nazwy albo brzmią podobnie po polsku, albo rzeczywiście inaczej, ale nie są zaskakujące – pies jest rodzaju męskiego, a żyrafa rodzaju żeńskiego. Są jednak nazwy, które dla nas w oczywisty sposób są w rodzaju męskim, ale w języku francuskim występują w rodzaju żeńskim.
Nazwy zwierząt – rodzaj męski i żeński
Rodzaj żeński po francusku męski po polsku:
une taupe kret
une tortue żółw
une cigogne bocian
une araignée pająk
une suterelle konik polny
une marmotte świstak
une baleine wieloryb
une chauve-souris nietoperz – włączony również do grupy: dziwna i ciekawa nazwa
Rodzaj męski po francusku żeński po polsku:
un singe małpa – à propos un singe, pewien kreatywny uczeń wymyślił polsko brzmiącą nazwę dla małpy – un małpiszon, po francusku trzeba chyba napisać ”un manpichon”
un crapaud ropucha
un chevreuil sarna
un canard kaczka
un zèbre zebra
un panda panda
Dziwne i ciekawe nazwy zwierząt
Nazwy, które moim zdaniem są zgodne z naturą zwierzęcia i pasują do niego:
un cafard karaluch
un crapaud ropucha
un moustique komar
une guêpe osa
Pięknie brzmiące nazwy:
une coccinelle biedronka
un papillon motyl
un rossignol słowik
une libellule ważka
une hirondelle jaskółka
une mouette mewa
une allouette skowronek
une abeille pszczoła
un hannoton chrząszcz
Nazwy dziwne i ciekawe:
une mante religieuse modliszka, przydomek religieuse – religijna (lub nawet zakonnica) dostała od pozycji ciała, ponieważ składa przednie odnóża jak do modlitwy.
une perdrix kuropatwa – brzmi jak nazwa lekarstwa? I to w rodzaju żeńskim!
un porc-épic jeżozwierz – świnka kłująca
une chauve-souris nietoperz – łysa mysza
une puce pchła – znajduje się na tej liście, bo chociaż pchła nie kojarzy się miło, po francusku można zwrócić się pieszczotliwie do osoby drobnej, niskiego wzrostu, albo zwyczajnie do kogoś bliskiego sercu: Ma puce! maleńka/kochanie/kruszynko/skarbie – moja pchełko, po prostu 😊
un poisson rouge złota rybka, chociaż po francusku to czerwona rybka
un serpent à sonette grzechotnik, wąż z dzwonkiem
un pic dzięcioł, niby to nie puk puk, ale raczej pik pik, ale jakoś tak kojarzy się z pukaniem dzięcioła
un coucou kukułka, nazwa jeszcze prostsza niż po polsku – kuku
Francuskie wyrażenia z nazwami zwierząt
A oto kilka ciekawych wyrażeń z nazwami zwierząt:
Payer en monnaie de singe – płacić fałszywymi pieniędzmi/walutą bez wartości.
W XIII wieku konieczne było uiszczenie opłaty za przejazd mostem, który w Paryżu łączył Ile de la Cité z ulicą Saint-Jacques.
Istniał wyjątek od tej reguły: uliczni żonglerzy, kuglarze, jarmarczni artyści, zamiast płacić za przejazd, mogli zaprezentować swój numer z małpą, z którą podróżowali. Ta szczególna forma płatności dała początek naszym małpim pieniądzom.
Avoir des oursins dans la poche / le porte-monnaie – być skąpym. Bardzo sugestywne i zrozumiałe – mieć jeża (dosłownie jeżowca morskiego) w kieszeni. Oczywiste jest, że nie będziemy często sięgać po pieniądze, żeby nie zostać pokłutym.
Un bateau-mouche – statki turystyczne pływające po Sekwanie w Paryżu – statek mucha. Nie mają nic wspólnego z muchami, nie są małe, czarne i brzęczące – łodzie powstały w Lyonie, w dzielnicy La Mouche. To zastrzeżony znak towarowy (une marque déposée).
Écrire comme un chat – pisać jak kot, podczas gdy w Polsce piszemy jak kura pazurem (zobacz mój artykuł Skok na szkołę; https://vulevu.pl/skok-na-szkole/ )
Avoir la chair de poule – mieć gęsią skórkę, we Francji mają kurzą skórę.
Les chiens ne font pas des chats – niedaleko pada jabłko od jabłoni, po francusku dołownie psy nie zrobią kota. Według sondażu przeprowadzonego przez LePoint Culture, to najbardziej ulubione wyrażenie Francuzów, głosowało na nie 32% respondentów (https://www.lepoint.fr/culture/en-images-florilege-des-expressions-preferees-des-francais-12-03-2014-1799999_3.php )
Za najśmieszniejsze powiedzenie uznali za to:
Donner de la confiture aux cochons – rzucać perły przed wieprze, nawet podobne do sformułowania polskiego, chociaż u nas brzmi dosadniej – my rzucamy perły, oni dają świniom tylko konfitury.
Donner des noms d’oiseau – obrazić kogoś, zwrócić się do kogoś nazwą ptaka, po polsku to po prostu „opieprzyć kogoś”. Biedne ptaki, niczemu niewinne.
Ȇtre le dindon de la farce – dać się oszukać/dać się zwieść, dosłownie być nafaszerowanym indykiem, ale le dindon to również głupek/idiota, a la farce to farsz albo dowcip. Czyli: zrobić z kogoś idiotę.
Il fait un froid de canard – jest bardzo zimno. Źródłem tego wyrażenia jest polowanie na kaczki, praktykowane jesienią i zimą, kiedy myśliwy, czekając na biedną ofiarę, musi długo pozostawać w bezruchu, a zimno przenika go do kości.
Il fait un temps de chien – pogoda pod psem/brzydka pogoda
Quand les poules auront des dents – kiedy kury będą miały zęby, to chyba oczywiste – nigdy.
Avoir le cafard – mieć karalucha – być przygnębionym, mieć czarne myśli.
Entre chien et loup – między psem a wilkiem – o zmierzchu (kiedy robi się ciemno i trudno odróżnić psa od wilka).
Ȇtre connu comme le loup blanc – być bardzo znanym, być znanym jak biały wilk. To jasne, że wśród szarych wilków, biały zdecydowanie się wyróżnia.
Avoir un chat dans la gorge – mieć chrypę
Jak chrypkę można przyrównać do kota w gardle, biednego zwierzątka z konieczności spanikowango, drapającego i gryzącego, aby uciec z tego wąskiego i niegościnnego miejsca?
Revenons à nos moutons – wróćmy do naszych owiec, to znaczy powróćmy do naszego tematu, do sedna sprawy.
Faire le lézard – robić za jaszczurkę, czyli wylegiwać się na słońcu.
Un petit rat – młody tancerz operowy, w szczególności Opery Paryskiej.
Un rat de bibliothèque – szczur biblioteczny, po polsku mól książkowy.
Appeler un chat un chat – nazywać kota kotem – być szczerym i bezpośrednim, to z serii: nikt nam nie będzie mówił, że czarne jest białe, a białe jest czarne 😉
Un perroquet – papuga, ale również napój alkoholowy – pastis z syropem miętowym, jak papuga, jest intensywnie zielony.
Fryzjer dla zwierząt
Z ciekawostek:
Le toiletteur d’animaux / la toiletteuse d’animaux – po polsku z angielskiego: groomer, to osoba specjalizująca się w zabiegach pielęgnacyjnych dla zwierząt domowych.
Liczba mnoga rzeczowników na -al
To dobry moment, żeby przypomnieć liczbę mnogą rzeczowników zakończonych na -al, jak animal – zwierzę
-al => w liczbie mnogiej zmienia się na -aux, na przykład:
un animal des animaux zwierzęta
un cheval des chevaux konie
un journal des journaux gazety
un local des locaux lokale
Wyjątki: bal, cal (odcisk, np. na stopie), carnaval, cérémonial, chacal, festival, récital, régal, serval…do tych rzeczowników w liczbie mnogiej dodajemy -s:
des bals bale
des carnavals karnawały
des chacals… szakale
