Kolory – uzgadnianie w liczbie i rodzaju:
Kolor w języku francuskim ma zawsze odcień kobiecy, bo jest rodzaju żeńskiego: LA COULEUR.
Na przykład:
Sophie adore cette couleur. Zofia uwielbia ten kolor.
Natomiast jeśli mówimy o konkretnym kolorze, dodajemy rodzajnik męski:
le vert zielony, le rouge czerwony, le bleu niebieski, le jaune żółty
Na przykład:
J’aime le rouge mais ma fille préfère le rose. Lubię czerwony (kolor), ale moja córka woli różowy (kolor).
Le jaune ne lui va pas. Żółty jej/mu nie pasuje.
Przymiotniki oznaczające kolor stawiamy za rzeczownikiem i
uzgadniamy pod względem rodzaju i liczby:
un oiseau bleu r.męski, l.pojed. niebieski ptak
des oiseaux bleus r.męski, l. mn. niebieskie ptaki
une fleur bleue r.żeński, l.pojed. niebieski kwiat
des fleurs bleues r.żeński, l.mn., niebieskie kwiaty
I tu moglibyśmy zaśpiewać jak Edith Piaf: Je vois la vie en rose i zakończyć temat z kolorami, ale niestety nie będzie tak różowo.
Przymiotniki kolorów pochodzące od rzeczowników są niezmienne:
Orange pomarańczowy, marron kasztanowy, cerise wiśniowy, crème kremowy, pastel pastelowy, turquoise , turkusowy, bronze brązowy, abricot morelowy, bistre ciemnobrunatny, brique ceglany, carmin karminowy, garance czerwony, grenat ciemnoczerwony, indygo indygo, kaki khaki, lilas liliowy, nacre perłowy, noisette orzechowy, olive oliwkowy, paille słomiany, pervenche fiołkowoniebieski, sepia sepia, acajou mahoń, tilleul jasnozielony, celadon seledynowy, chocolat czekoladowy, ivoire kość słoniowa, café kawowy, itp.
des chapeaux marron brązowe kapelusze
des jupes orange pomarańczowe spódnice
Wyjątki od wyjątków
Rose różowy, mauve malwowy, violet fioletowy, pourpre purpurowy, châtain kasztanowy, écarlate szkarłatne, fauve płowe, incarnat pąsowy, vermeil wiśniowy
Chociaż wywodzą się od rzeczowników, przyjmują liczbę mnogą.
des chemises roses różowe koszule
Il avait les joues écarlates. Miał szkarłatne policzki.
Uwaga: Kolor châtain kasztanowy jest podwójnym wyjątkiem, ponieważ może występować w liczbie mnogiej, ale też forma rodzaju męskiego i żeńskiego jest tak samo poprawna:
une chevelure châtain albo châtaine włosy kasztanowe
Kolory złożone – nianse i nastroje:
Jeśli chcemy doprecyzować kolor, możemy to zrobić na kilka sposobów:
- Możemy połączyć dwa kolory, np.
bleu-vert niebieskozielony
gris-vert szarozielony
bleu-gris niebieskoszary
Przymiotniki kolorów złożonych są oddzielone myślnikiem.
- Możemy dodać przymiotnik określający natężenie/charakter danego koloru;
pâle blady
clair jasny
vif żywy
criard krzykliwy
éclatant jaskrawy
flachy rażący
chaud ciepły
froid zimny
foncé ciemny
sombre ciemny/ponury
Na przykład:
bleu clair jasnoniebieski
vert foncé ciemnozielony
rouge vif żywoczerwony
jaune éclatant jaskrawożółty
Uwaga!
W obu powyższych przypadkach przymiotniki pozostają niezmienne, nie uzgadniamy ich w liczbie i rodzaju:
des yeux bleu-vert oczy niebieskozielone
une jupe gris-vert spódnica szarozielona
des pulls bleu-gris swetry niebieskoszare
des chemises vert clair koszule jasnozielone
des écharpes marron clair szaliki jasnobrązowe
Wyjątki
Przymiotniki koloru połączone spójnikiem „i” pozostają niezmienne, gdy dotyczą jednego rzeczownika:
des oiseaux vert et bleu – każdy ptak jest zielono-niebieski
des chiens noir et blanc – każdy pies jest biało-czarny
Ale są uzgodnione, jeśli dotyczą dwóch rzeczowników:
des plumes vertes et bleues = des plumes vertes et des plumes bleues
zielone i niebieskie pióra – zielone pióra i niebieskie pióra
des chiens noirs et blancs = des chiens noirs et des chiens blancs
czarne i białe psy – czarne psy i białe psy
- Trzeci sposób, bardzo sympatyczny, znany również w innych językach, to pójście w kierunku jakiegoś koloru, kiedy nie jesteśmy pewni, że to na pewno ta barwa, wówczas do przymiotnika oznaczającego kolor dodajemy końcówkę -âtre.
Otrzymamy wówczas francuską wersję:
szarawego grisâtre
czerwonawego rougeâtre
zielonkawego verdâtre
niebieskawego bleuâtre
czarnawego noirâtre
różowawego rosâtre
żółtawego jaunâtre
białawego blanchâtre
Na przykład:
une lumière rougeâtre czerwonawe światło
brun rougeâtre czerwonawy brąz
une mer verdâtre zielonkawe morze
une tissu noirâtre czarnawy materiał
Uwaga!
Czasami przymiotnik-baza naszego koloru nieco się zmienia przy dodawaniu końcówki -âtre, na przykład białawy otrzymamy od formy rodzaju żeńskiego blanche + -âtre, w dodatku blanche gubi jeszcze -e.
Warto tu wspomnieć o zielonkawym, ponieważ oprócz verdâtre, mamy jeszcze olivâtre – oliwkowaty, ale także glauque – zielony-morski, tłumaczony też na polski jako modry. Zieleń w rozumieniu skupiska zielonych roślin to po francusku une verdure:
une résidence d’été, noyée dans la verdure – letnia rezydencja zatopiona w zieleni
Francuskie wyrażenia z kolorami:
Oprócz voir la vie en rose czyli widzieć świat przez różowe okulary, które pojawiło się już w tekście dzięki Edith Piaf, jest wiele francuskich ciekawych wyrażeń z kolorami. Oto kilka z nich:
avoir une peur bleue dosł. mieć niebieski strach – bardzo się przestraszyć
rire jaune dosł. żółty śmiech – nieszczery/wymuszony śmiech
être dans le rouge dosł. być w czerwonym – mieć problemy finansowe
être une fleur bleue dosł. być niebieskim kwiatem – być sentymentalnym, wrażliwym, naiwnym
être la lanterne rouge dosł. być czerwoną latarnią – być ostatnim/przegranym
(zobacz wpis https://vulevu.pl/skok-na-szkole/)
avoir la main verte dosł. mieć zieloną rękę – mieć rękę do roślin, być dobrym ogrodnikiem
voir rouge dosł. zobaczyć czerwony – bardzo się zdenerwować
être blanc comme un linge/un cachet d’aspirine dosł. być biały jak prześcieradło/tabletka aspiryny
un cordon bleu dosł. kotlet szwajcarski – bardzo dobry kucharz
dire / faire quelque chose de but en blanc – zrobić/powiedzieć coś bezpośrednio/bez owijania w bawełnę
être blanc comme neige dosł. być białym jak śnieg – nie mieć sobie nic do zarzucenia, być czystym jak łza
I są oczywiście w języku francuskim wyrażenia takie same jak po polsku, np.
être vert de rage – być zielonym ze złości/zzielenieć ze złości, chociaż moim zdaniem częściej można zzielenieć z zadrości
donner le feu vert – dać zielone światło
travailler au noir – pracować na czarno
l’or noir dosł. czarne złoto = ropa
